Sustainable Welfare Son Sayı

2008 Küresel Finans Krizinin ardından Merkez Bankalarının fiyat istikrarı ile birlikte ortak hedeflerinden biri olarak ilan edilen finansal istikrar, ekonomi literatüründe daha sık tartışılan bir konu haline gelmiştir. Finansal gelişme sayesinde işlem maliyeti ve süresinin kısalması, aynı zamanda finansal kurumlar ve katılımcılar arasında daha sıkı bir etkileşim ortamı yaratmıştır. Finansal sistemin bu bileşenleri arasındaki bağımlılık, kurumların birinde ortaya çıkacak bir sorunun sistemik risk haline dönüşmesine sebep olabilmektedir. Bu nedenle finansal istikrarsızlığın önceden fark edilmesi veya ne boyutta olduğunun tespiti oldukça önemlidir. Konuyla ilgili mevcut yazında finansal istikrarsızlık için tek ve genel kabul gören bir ölçüt bulmak mümkün değildir. Birtakım çalışmalar bazı makro değişkenlerle finansal istikrarsızlığı ölçmeye çalışırken bir kısım çalışmalarda finansal sistemin bazı bileşenleri çerçevesinde istikrarsızlık öngörülmeye çalışılmaktadır. Bu kapsamda bankacılık kesimi ve borsaya ait bazı değişkenler ve parasal kurumların bilançolarına ait birtakım ölçütler finansal istikrarsızlık için önemli kıstaslar olmaktadır. Bu çalışmanın amacı Kırılgan Beşli olarak tanımlanan ülkelerde finansal istikrarsızlığın ekonomik büyüme üzerinde uzun dönem etkisinin varlığını araştırmaktır. Bu kapsamda finansal istikrarsızlık; takipteki krediler, borsa oynaklığı ve Z-skoru olmak üzere 3 farklı gösterge yardımıyla ölçülürken ekonomik büyüme için kişi başı reel gelirdeki artış oranı kullanılmıştır. Ayrıca para arzı artış hızı, ticari dışa açıklık oranı, nüfus artış hızı ve sabit sermaye oluşumu kontrol değişkenler olarak tahmin edilecek regresyon denklemine eklenmiştir. IMF ve Dünya Bankasından derlenen 2000-2020 dönemine ait veriler yatay kesit bağımlılığı ve heterojenliği dikkate alan ikinci nesil panel veri yöntemleri ile ekonometrik analizde yer almıştır. AMG yönteminden elde edilen uzun dönem katsayı tahminlerine göre Kırılgan Beşli ülkelerde farklı finansal istikrarsızlık göstergelerinin ekonomik büyüme üzerinde anlamlı etkilere sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

İstanbul’daki bir Özel X Hastanesi’nde gerçekleştirilen bu araştırma, sağlık sektöründe kaynak yönetimi ve maliyet etkinliğini artırmayı amaçlayan kapsamlı bir maliyet analizi çalışması olarak dikkat çekiyor. Özel hastanelere yönelik sınırlı sayıdaki maliyet analizi çalışmalarına değerli bir katkı sunmayı hedefleyen bu araştırma, hastane yöneticilerine maliyet yapısını daha iyi kavrama ve kaynakları etkin bir şekilde kullanma konusunda yol gösterici bir rehber olmayı amaçlıyor. Çalışma, hastanenin finansal kayıtları, çalışan maaşları, tedarikçi ödemeleri gibi çok çeşitli mali belgelerden toplanan verilere dayanarak titizlikle yürütülmüş. Maliyet tahmini, dağılım analizi ve karşılaştırmalı maliyet analizi gibi bilimsel yöntemler kullanılarak, hastanenin birim bazındaki maliyet yapıları ayrıntılı bir şekilde ele alınmış ve derinlemesine incelenmiş. Yapılan bu analizler sonucunda, hastanenin toplam giderinin 10.217.605,69 ₺ olduğu kesin olarak hesaplanmış ve elde edilen bulgular, işçilik maliyetleri ve genel üretim giderlerinin toplam maliyetler içinde oldukça önemli bir paya sahip olduğunu açıkça ortaya koymuş. Özellikle işçilik maliyetlerinde tasarruf sağlanabilecek potansiyel alanlar belirlenmiş ve bu alanlarda iyileştirme yapılabilmesi için çeşitli öneriler geliştirilmiş. Ayrıca, giderlerin büyük bir kısmının esas ve yardımcı üretim giderlerine dağıldığı net bir şekilde tespit edilmiş. Bu araştırma, sağlık sektöründe maliyet analizi ve stratejik yönetimin ne kadar hayati bir rol oynadığını bir kez daha vurgulamış oldu. Bu çalışma, kaynakların daha verimli kullanılması ve maliyet yönetiminin geliştirilmesi amacıyla karar alıcılara somut, pratik ve uygulanabilir öneriler sunuyor. Böylece, hastane yöneticilerinin maliyet yönetimi süreçlerini optimize ederek uzun vadede sürdürülebilir ve kaliteli sağlık hizmeti sunumuna katkıda bulunmaları hedefleniyor. Bu analiz, özel hastanelerde mali yapının daha iyi anlaşılmasını sağlayarak, operasyonel verimliliği artırmayı ve stratejik planlamaya güçlü bir destek sunmayı amaçlıyor.

Geleneksel turizm anlayışının ötesine geçen sağlık turizmi, son yıllarda küresel ölçekte hızla büyüyen ve stratejik öneme sahip sektörlerden biri haline gelmiştir. Bu büyümenin arkasında yatan temel etkenler arasında, küreselleşme ile birlikte iletişim ve ulaşım alanında yaşanan teknolojik ilerlemeler, bireylerin sağlık ve yaşam kalitesine dair beklentilerinin artması, zamanın daha verimli kullanılmak istenmesi ve tatil ile tedaviyi bir araya getirme arzusu yer almaktadır. Sağlık turizmi, kişilerin mevcut sağlık durumlarını korumak ya da iyileştirmek amacıyla ikamet ettikleri yerden başka bir ülkeye ya da bölgeye geçici süreliğine seyahat ederek sağlık hizmeti almaları süreci olarak tanımlanmaktadır. Sağlık turizmi günümüzde yalnızca gelişmiş ülkelerin değil, gelişmekte olan ülkelerin de yatırım yaptığı bir alan haline gelmiştir. Sektöre olan bu yoğun ilgi, ülkeler arasında ciddi bir rekabet ortamı doğurmuştur. Sağlık turizmi, ülkeler açısından ekonomik büyümeye katkı sağlamanın yanı sıra döviz girdisi ve istihdam artışı gibi çeşitli faydalar da sunmaktadır. Bu kapsamda, çalışmanın temel amacı Türkiye ve Hindistan’ı sağlık turizmi özelinde karşılaştırmalı olarak analiz etmektir. Çalışmada her iki ülkenin sağlık turizmi alanındaki mevcut konumu SWOT analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Analiz sürecinde ülkelerin sağlık altyapıları, medikal turizm potansiyelleri, uluslararası hasta çekme kapasiteleri, fiyat politikaları, sağlık personeli yeterliliği, hizmet kalitesi ve tanıtım faaliyetleri gibi çeşitli kriterler dikkate alınmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, Türkiye’nin sağlık turizmi açısından doğal kaynaklar, coğrafi konum ve sağlık hizmeti kalitesi gibi önemli avantajlara sahip olduğu görülmekle birlikte, bu potansiyelini henüz yeterince etkin kullanamadığı anlaşılmaktadır. Çalışma, hem Türkiye hem de Hindistan’ın güçlü ve zayıf yönlerini bütüncül bir yaklaşımla ele alarak, her iki ülkenin de sağlık turizmi alanındaki performanslarını artırabilmesi için stratejik öneriler sunmaktadır. Bu bağlamda araştırma, hem akademik literatüre katkı sağlamayı hem de politika yapıcılara yol gösterici veriler sunmayı amaçlamaktadır.

Besin destekleri, bireylerin beslenmesini tamamlamak ve besin eksikliklerini önlemek amacıyla kullanılan ürünler olup, doğru ve bilinçli kullanımının önemi giderek artmaktadır. Özellikle genç yetişkinler ve üniversite öğrencileri arasında kullanımı yaygınlaşan bu ürünlerin hangi amaçla, ne şekilde ve ne sıklıkta kullanıldığını anlamak, güvenli ve etkili kullanımın sağlanması açısından gereklidir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin besin destekleri konusundaki bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kesitsel olarak yürütülen bu çalışma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Konyadaki üniversitelerde öğrenim gören öğrenciler arasında yürütülmüştür. Araştırma verileri, çevrim içi anket aracılığıyla kartopu örneklem yöntemiyle toplanmış ve 272 katılımcıdan elde edilmiştir. Tüm analizlerde anlamlılık düzeyi p <0,05 olarak kabul edilmiştir. Katılımcıların %58.1’i besin desteği kullanmakta olup, en yaygın kullanım amacı yeterli ve dengeli beslenmeyi desteklemek ve demir eksikliğini önlemektir. Besin destekleri genellikle tablet formunda tüketilmekte ve kullanım çoğunlukla doktor önerisiyle gerçekleşmektedir. Kullanım göstermeyen katılımcılar, çoğunlukla besin desteğine ihtiyaç duymadıklarını veya besin ögelerini diyetle karşıladıklarını belirtmiştir. Kullanım sıklığı ve destek türleri değişiklik göstermekte olup, multivitamin ve D vitamini “her gün” kullanılırken; biotin ve kalsiyum çoğunlukla “haftada bir” tercih edilmektedir. Katılımcıların besin destekleri konusundaki bilgi düzeyleri sınırlı olup, özellikle doğru kullanım, içerik bilgisi ve yan etkiler hakkında bilgi eksikliği olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak üniversite öğrencilerinin besin destekleri konusundaki bilgi düzeyi sınırlı bulunmuştur. Elde edilen bulgular doğrultusunda, besin desteği kullanımına ilişkin farkındalığın günlük yaşama entegre edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu ürünlerin güvenli, kontrollü ve akılcı bir biçimde kullanılabilmesi için faydaları, riskleri, potansiyel yan etkileri ve ilaç-besin etkileşimleri hakkında toplumun doğru ve kanıta dayalı bilgiye erişimi sağlanmalıdır. Bu doğrultuda, güvenilir ve hedefe yönelik eğitim stratejilerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Besin desteklerinin yalnızca alanında uzman sağlık profesyonellerinin önerisi doğrultusunda kullanılması, olası sağlık risklerinin önlenmesi açısından önem arz etmektedir.

Türkiye’de kadın kooperatiflerinin gelişimi ve karşılaştığı zorluklar, sosyoloji, ekonomi ve işletme gibi farklı disiplinlerin bilimsel yaklaşımlarıyla yüksek lisans ve doktora tezlerinde incelenmektedir. Bu sistematik derlemenin amacı, Türkiye’de 2013-2023 yılları arasında kadın kooperatifleri alanında yapılan lisansüstü tezleri kapsamlı bir literatür taraması ve analiz yoluyla bir araya getirmektir. Kooperatif üyelerinin bakış açılarını, kooperatiflerin güçlü yanlarını, karşılaştıkları temel sorunları ve potansiyel çözüm önerilerini bilimsel bir çerçeve içinde ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu doğrultuda Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı’nın Ulusal Tez Merkezi sisteminin arama motoru kullanılarak 2013-2023 yılları arasında Türkçe anahtar kelime olarak “kadın kooperatif” ve “kadın kooperatifi” şeklinde arama gerçekleştirilmiştir. Arama sonucunda ise 26 lisansüstü tez bulunmuştur. Dahil etme ve dışlama kriterleri kapsamında 13 yüksek lisans, 7 doktora tezi olmak üzere toplam 20 lisansüstü tez, sistematik derleme kapsamına alınarak değerlendirilmiştir. Tezlerin en çok 2022 (n=6) ve 2023 (n=5) yıllarında yazıldığı 2014, 2015 ve 2016 yıllarında ise kadın kooperatifi alanında tez yazılmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Enstitülere göre dağılıma bakıldığında ise en çok Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde (n=16) en az ise Fen Bilimleri Enstitüsü’nde yazıldığı görülmektedir. Üniversitelere göre lisansüstü tezlerin dağılımına bakıldığında ise en çok Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde (n=3) yazıldığı gözlemlenmektedir. Ayrıca araştırma deseni olarak çoğunlukla nitel tasarımın ve yazım dili olarak da Türkçe’nin tercih edildiği görülmektedir. Sonuç olarak, kadın kooperatifi alanında farklı üniversitelerin; farklı enstitülerinde ve farklı bölümlerinde yazılan lisansüstü tezlerin incelendiği bu çalışmada kadın kooperatifi ile birlikte kadınların; bireysel, sosyal ve ekonomik açıdan kendilerini geliştirdikleri ve bu alanda doyum sağladıkları gözlemlenmektedir. Kadınlar, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden ve sosyal medyayı aktif kullanamamalarından kaynaklı bazı problemlerle karşı karşıya kalmaktadırlar.

Obezite ve buna eşlik eden komorbiditeler, günümüzde küresel ölçekte önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiş ve sağlık sistemleri ile sosyoekonomik yapılar üzerinde ciddi bir yük oluşturmuştur. Sağlıklı beslenme düzeni, düzenli fiziksel aktivite ve davranışsal yaklaşımları içeren yaşam tarzı değişiklikleri vücut ağırlığı yönetiminin temelini oluştursa da, uzun dönemli uyumun yetersiz olması bireyleri sıklıkla alternatif stratejilere yöneltmektedir. Bu bağlamda, bitkisel takviyeler, iddia edilen anti-obezite özellikleri nedeniyle yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu anlatımsal derleme, yaygın olarak kullanılan bazı bitkisel takviyelerin etki mekanizmalarını, etkinliklerini ve güvenlik profillerini incelemektedir. Zencefil, termojenez ve iştah düzenlenmesi ile ilişkilendirilmiş olsa da mevcut bulgular tutarsızdır. Karahindiba antioksidan ve anti-adipojenik özellikler göstermekte, ancak bu etkileri doğrulayan insan çalışmaları sınırlıdır. Garcinia cambogia kısa vadede mütevazı bir vücut ağırlığı kaybı sağlayabilmekte, buna karşın hepatotoksisiteye ilişkin endişeler devam etmektedir. Guar gam ve kısmen hidrolize guar gam tokluk hissini artırabilir ve lipid profillerini iyileştirebilir; ancak uzun dönem vücut ağırlığı kontrolündeki rolleri net değildir. Guarana ve yerba mate, kafein ve polifenol içerikleri sayesinde metabolik ve kardiyovasküler faydalar sunabilir, ancak bu etkilerin doğrulanması için ek klinik kanıtlara ihtiyaç vardır. Opuntia ficus-indica lif özleri, dışkı yoluyla yağ atımını artırarak mütevazı kilo kaybına katkıda bulunabilirken, gastrointestinal yan etkiler bildirilmiştir. Yeşil çay ve özellikle epigallokateşin-3-gallat (EGCG), adipogenez ve enerji metabolizmasını etkileyen çoklu mekanizmalar sergilemekte olup, hepatotoksisite esas olarak yoğunlaştırılmış ekstrelerle ilişkilendirilmektedir. Genel olarak, bu takviyeler çeşitli biyolojik aktiviteler gösterse de, vücut ağırlığı yönetiminde uzun vadeli etkinliklerini destekleyen kanıtlar sınırlıdır. Obezitenin önlenmesi ve tedavisinde sürdürülebilir yaşam tarzı değişiklikleri en güvenilir ve etkili strateji olmaya devam etmektedir.